Francisco Goya’nın “El Pelele” eseri

Pek çok asilzadeyi familyasıyla birlikte portreleyen Francisco Goya, 1792’de bir yağlıboya eser yaptı. Orijinal ismiyle “El Pelele“, İngilizce ismiyle “The Straw Manikin“, dilimizde ise “Kukla” olarak geçen bu tablo, dört kadının battaniyeyle havaya attığı kuklayı gösteriyor. Tablodaki ilginçlik, kuklanın erkekolması.

İspanyol romantik Goya, bu eser bittiğinde kötü bir rahatsızlık geçirdi ve duyma yetisini kaybetti. Bu talihsiz durum, ressamımızın eserlerine farklı biçimlerde yansımıştır. Benim bahsedeceğim “El Pelele“, sağırlığın hemen öncesinde, o meşhur kezzaplı Los Caprichos Gravürleri‘ne başladığı dönemine denk düşüyor. 

82 senelik ömrüne resim sanatının en romantik İspanyol tablolarını veren Goya, 1808’e dek İspanya Kralı olan 4. Charles için yaptığı “El Pelele“ye bakınca üçü bize dönük dört kadının tuttuğu bir battaniyeyle havaya fırlatılan bir pamuk ya da saman kukla görüyorsunuz. Bu kuklanın cinsiyeti erkek. Yüzü bize dönükse de gözleri sabit şekilde yukarı bakıyor. Kuklamız da kadınlar da dönemin kıyafetlerini giymişler. 

Goya, mekan olarak bulutlu bir günde mesire alanını tercih etmiş. Kukla canlı olmadığı için hareketsiz. Onu hareket ettiren bu dört kadın. Kadınlar bunu yaparken gayet eğleniyorlar. Bunun alt metni çok açıktır; erkek üzerindeki kadın egemenliği ve ipleri eline alan kadının zafer edası. Resimdeki kukla, bir goblin. Goya, bunun yerine normal bir erkek figürü de yerleştirebilirdi. Gerçi bir erkeği dört kadın bile battaniyeyle havaya atıp tutamaz, ancak ustamız bu alegorik figürü, ‘kadın gücü altındaki erkeğin dönüştüğü şey‘i göstermeye çalışmış.